Ticari Belgeler
Resmi Belgeler
Taşıma Belgeleri
Sigorta Belgeleri
Finansman Belgeler
1- TİCARİ BELGELER
1.1.Proforma Fatura (Proforma Invoice)
Anlaşma safhasında ihracatçı tarafından malın birim fiyatının, özelliklerinin ve satış şartlarının yer aldığı tekliftir.
1.2.Orijinal Fatura (Commercial Invoice)
Satıcının alıcı adına düzenlediği satış belgesidir. Ihracatçı bu faturayı ithalatçının kendi ülkesinde malların ithalat işlemi için gümrüğe verilmek üzere hazırlanır. Satılan bir malın, cinsi, ismi, miktarı, birim satış fiyatı, teslim şekli ve toplam bedeli gibi bilgilerin beyan edildiği, satıcı tarafından alıcıya gönderilen belgesidir. İhracatçı tarafından düzenlenir genellikle ihracatçının kendi kaşe ve imzası bulunur. Fakat istenildiğinde noter tasdiki yapılabilir.
1.3.Tasdikli Fatura( Certified / Legalized Invoice)
Bazı ülkeler ithalat aşamasında gümrüklere verilmek üzere ticari faturalarının ihracatçının ülkesinde bulunan kendi konsolosluklarına veya büyükelçiliklerine onaylatılmasını talep ederler.İhracatçı ticari faturasını düzenleyip ilgili ülkenin konsolosluk veya büyükelçiliğine tasdik ettirir. Amaç ise fiyat kontrolünün sağlanmasıdır.
1.4.Çeki Listesi / Packing List
Ticari Faturalarda belirtilen vergiye tabi malların net/brüt ağırlıkları, adet ve hacimleri belirtilmelidir. Bu belge malların paketleme, ambalajlama, kutulama v.b malların detaylı olarak tanımlandığı, listelendiği belgedir. Malların taşınma sırasında oluşabilecek hasar ve kayıpların tespit edilmesinde sigorta şirketlerinin dikkate aldığı önemli bir belgedir. Aynı zamada malların gümrük idarelerinde teslim alındığı aşamada da kolaylık sağlar.
1.5.Gözetim Belgesi (Certificate Of Inspection)
Malın anlaşma şartlarına uygun olarak üretilip üretilmediğini ve durum değerlendirmesi için alıcı veya satıcının talebi doğrultusunda denetim uzmanlarınca yapılan teknik inceleme sonucunun bir rapora bağlanmasına gözetim denmektedir.
Gözetim belgeleri uluslararası kabul görmüş bağımsız gözetim şirketlerince veya direk imalatçı / ihracatçı tarafından da düzenlenebilir.
Imalatçı veya Ihracatçı tarafından yapılan gözetim kendi mallarına karşı tarafsız olamayıncan risk içermektedir. Eğer alıcı ve satıcı birbirini yeteri kadar tanımıyor ve güvenmiyorsa , uluslararası kabul görmüş ve akredite olmuş gözetim şirketlerinin raporunu talep etmelidir. Bu şirketler düzenlemiş oldukları raporlar ile kendi risklerini ortaya koyarlar.
1.6.Kalite Kontrol Belgesi (Quality Control Certificate)
Dış Ticarete konu olan malların üretiminden tüketim aşamasına kadar tün kontrollerinin yapılması gereklidir.Kalite kontrol belgesi malın insan ve çevre can ve mal güvenliğine uygunluğunu gösterir. Gözetim belgelerinde olduğu gibi uluslararası kabul görmüş gözetim firmaları tarafından yapılması önem arz eder. Ayrıca uluslararası kabul görmüş firmalardan alınan gözetim belgeleri malın ülkeye giriş aşamasında sorun yaşanmamasını sağlayacaktır.
1.7.Analiz Belgesi (Certificate of Analyses)
İmalatçı veya alıcının tercih ettiği bağımsız bir laboratuar tarafından düzenlenmektedir. Özellikle gıda ve kimyevi maddeler türündeki ürünlerin oluşumunu sağlayan veya üretiminde kullanılan elementlerin isim, oran ve miktarlarının gösterildiği belgedir.
1.8. Ekspertiz Raporu (Expertise Report)
Gümrük idareleri yurt dışına sevk edilecek ürünlerin faturalarında belirtilen miktar, değer ve cinsi konusunda şüpheye düştüklerinde firmanın üyesi olduğu ticaret odası tarafından inceleme ve saptama yapılmasını isteyebilir ve bu inceleme sonucu oluşturulan rapora ekspertiz raporu denir.
2- RESMI BELGELER
2.1.Dolaşım Belgeleri (Movement Certificate)
2.1.1. A.TR Belgesi
Türkiye ve AB ülkeleri arasında imzalanan gümrük birliği anlaşması serbest dolaşıma konu olan , işlenmiş tarım ürünleri de dahil olmak üzere sanayi ürünlerini kapsar.
A.TR dolaşım belgeleri Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği tarafından düzenlenir.
2.1.2. EUR.1 Dolaşım Belgesi
Türkiye ile Serbest Ticaret Anlaşması imzalamış ve EFTA üyesi olan diğer ülkeler ile ticarette ve Türkiye’nin Avrupa Birliği ile demir çelik ürünlerinde imzaladığı anlaşma kapsamı ürünlerin ticaretinde düzenlenen belgedir.
2.1.3. EUR-MED Dolaşım Belgesi
PAAMK ( Pan Avrupa akdeniz Kümülasyonu) ‘a taraf ülkelere ilgili ürünlerin ihracatında kullanılan menşei ispat belgesidir. EB-EFTA-Türkiye ve bazı Akdeniz ülkelerinin dahil olduğu çapraz kümülasyon sistemidir.
EFTA ülkeleri; İsviçre, Norveç, İzlanda, Lihtenştayn
Barselona sürecine taraf Akdeniz ülkeleri; Fas, Tunus, Cezayir, Filistin, Suriye, Lübnan, Ürdün, Mısır ve İsrail)
Türkiye’den Tunus , Fas, Suriye ve Mısıra işlenmek üzere ürün gidecek ise bu ülkelerde işlem gördükten sonra bu kümülasyona dahil olan AB üyelerine ihracat yapılacak ise vergi muafiyetinin sağlanması için EUR-MED dolaşım belgesi düzenlenir. Tunus, Fas, suriye ve Mısır bu ihracata konu olacak ürünleri işlemek üzere aldıklarında Türkiyeden EUR-MED dolaşım belgesini talep etmelidirler. Ürünler yan ürünler ile tamamlandıktan sonra AB ülkelerine ihracı yapıldığında , alıcı ülkede yalnız yan ürünler için gümrük vergisi hesaplanır , Türk menşeili ürünler için vergi muafiyeti uygulanır.
2.2.Menşe Şahadetnamesi (Certificate Of Origin)
Dış ticarete konu olan malların menşei yerini yani üretildiği yeri gösteren belgedir.
Malların ithalatının yapılması sırasında gümrük vergilerinin hesaplanması , ticaret politika önlemlerinin uygulanması menşei ülkeye bağlıdır.
Yerel ticaret odaları tarafından 3 nusha olarak onaylanır. A,B ve C nusha olarak, C nushası ihracatçı tarafından imzalanır ve ticaret odasında kalır, A ve B nushası onaylanarak ihracatçıya ve ihracatcı tarafından alıcıya gönderilmek üzere ihracatçıya verilir.
2.3.Gümrük Beyannamesi (Custom Declaration / Clearance Form)
İhracatta, gümrük mevzuatı uyarınca doldurularak ilgili ihracatçı birliğı tarafından onaylanmasının ardından gümrük idaresine sunulan belgedir.
2.4.Kontrol Belgesi ( Inspection Certificate)
İthalatçı veya alıcının talebi üzerine uluslararası yetkiye sahip firmalar tarafından ürünlerin üretimi ve yükleme aşamalarında sözleşme, sipariş ve şartlara uygunluğunun tespit edildiğini ve onaylandığını gösteren belgedir.
2.5. Sağlık Sertifikası ( Health Certificate)
İhraç konusu malın sağlık koşullarına uygun olup olmadığını gösteren belge niteliğindedir. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı il Müdürlüklerine başvurulur. (Orman Bakanlığı ya da üniversitelerin ilgili bölümlerinden alınmaktadır.)
2.6.Veteriner sertifikası ( Veterinary Certificate)
İhracat ve ithalat işlemlerinde hayvan veya hayvansal ürünlerin sağlıklı olduğu ve hastalık taşımadığına dair verilen belgedir. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı İl Müdürliklerine başvurulması gerekir.
2.7.Bitki Sağlık Sertifikası (Phytosanitary Certificate)
Bitki veya bitkisel ürünlerin tehlikeli hastalık, ararlı maddeler, ilaç kalıntılarını içermediğini ve haşereden korunmuş olduğunu gösteren belgedir. Yerel sağlık mercileri tarafından tasdik edilen belgedir.
2.8.Helal Belgesi ( Helal Certificate)
İslam ülkelerinin et ithal etmek istediklerinde talep ettikleri belgedir, kesimlerim islam’i şartlara uygunluğunu gösterir.Yerel müftülüklerce düzenlenir.
2.9.Koşer Belgesi ( Kosher Certificate)
Gıda ürünlerinin Musevi dinine uygunluğunu gösterir, Hahambaşı tarafından düzenlenen belgedir. Müracaat sırasında, söz konusu gıda da hangi hammaddelerin kullanıldığı da belirtilir.
2.10.Radyasyon Belgesi ( Radiation Certificate)
Tarım ürünlerinin kabul edilebilir oranda veya orandan daha fazla radyasyon içermediğini veya radyasyonsuz olduğunu kanıtlayan belgedir. İhrac edilecek olan ülkede resmi merciler tarafından hazırlanır. Ülkemizde ise bu belgeyi düzenlemeye yetkili kurum Atom Enerjisi Komisyonu’dur.
2.11.Boykot / Kara Liste Sertifikası (Boycott / Black List Certificate)
İsrail ve Arap ülkelerine yapılan ihracatlarda, ülkelerin birbirleri ile olan politik anlaşmazlıklarından ve savaş hali söz konusu olduğundan eşyanın taşınması zaman aman şartlara bağlı olabilir, ticaret ve sanayi odası ve Taşıma Acentası beyanı istenir.
2.12.ATA Karnesi ( ATA Carnet - Admission Temporaire / Temporary Admission)
Uluslararası geçici ithalat sözleşmesi ve ekleri kapsamında , taraf ülkeler arasında, başka herhangi bir belgeye gerek duymadan eşyanın geçici olarak ithalat ve ihracatını sağlayan gümrük belgesidir.
ATA karnesi aynı zamanda sergi, fuar, toplantı ve benzeri etkinliklerde teşhir edilecek veya kullanılacak ürünler için düzenlenebilmektedir.
ATA karnesi için malların cinsi, miktarı ağırlığı gibi bilgilerin yer aldığı çeki listesi ve ekli dilekçesi ile birlikte yetkili odalardan birine müracat eder ve uygun teminat verilerek başvuru tamamlanır. Teminat karne kapsamı malın toplam değerinin %50’si oranında alınır. Nakit veya Banka teminat mektubu kabul edilir. Teminat mektubu verilmesi halinde mektubun konusuna ‘ATA Karnesi Kapsamı Eşya’ ibaresinin eklenmesi gereklidir.
2.13.Borsa Tescil Beyannamesi ( Commodity Exchange Registration Certificate)
Borsaya kote edilmiş mallar listesinde bulunup, Tarım ürünleri işlemlerinin kayıt altına alınması amacıyla ihracatçı tarafından düzenlenerek, ilgili Borsa’ya onaylatılan belgedir.
3. TAŞIMA BELGELERİ
3.1.Deniz Konşimentosu ( Marine /Ocean Bill Of Loading)
Yükleme limanında, gemi şirketinin veya onun acentasının düzenlediği, malların gemiye alındığını gösteren bir taşıma belgesidir. Mala ait detaylı bilgi , yükleten firmanın vereceği konşimento talimatında yazılan bilgilere göre hazırlanır. Deniz konşimentosu malın sahipliğini belirten önemli bir belgedir. İthalatçı firma veya alıcı banka adına düzenlenebilir. Deniz taşımacılığı karşılığında gemi şirketine ödenen bedele ‘Navlun’ ( freight) denir. Navlun bedeli alıcı ve satıcı tarafından anlaşılmış olan teslim şekline göre satıcı tarafından yükleme sırasında peşin ödenir veya alıcı tarafından varış limanında ödenir. Satıcı tarafından peşin ödendiğinde konşimento üzerinde ‘ freight prepaid’ ibaresi yer alır, varış limanında alıcı tarafından ödeneceği takdirde’freight collect’ veya ‘Freight Payable At Destination’ ibaresi ile belirtilir.
Konteynır taşımacılığında diğer önemli bir husus ise varış limanında ürünlerin boşaltılıp varış limanına geri dönme süreleri vardır bu süreye ‘ Free Time’ veya ‘ Free Detention’ denir, bu sürenin de özellikle konşimento üzerinde yazması gereklidir aksi halde sürenin aşması halinde Demurraj cezası oluşacaktır. bu süre gemi şirketleri tarafından genellikle 7 gün verilmektedir fakat oluşabilecek herhangi bir aksiliğe karşılık 14 gün veya 21 gün alınmasında fayda vardır.
Konşimentonun Original Bill Of Loading, Sea Way Bill ve Express olarak çeşitleri bulunmaktadır. Eğer Satıcı mal bedelini peşin almış ise Sea way bill veya expres olarak konşimentoyu talep etmesi uygun olacaktır böylelikle gemi şirketi veya acentasından orjinal konşimentoyu beklemeden diğer evrakları göndererek ürünlerin limandan beklemeden alınmasını sağlar. Fakat eğer satıcı alıcıya güvenmiyor ve ödemeyi peşin almadıysa orjinal konşimento olarak talep etmesi daha uygun olacaktır. Konşimento tipi satıcı tarafından gemi firmasına verilen konşimento talimatında belirtilir.
Deniz konşimentosunda bulunması gerekenler;
Taşıma şirket veya acenta bilgileri
Gemi bilgileri adı ve uyruğu
Yükleyici firma bilgileri (Shipper)
Alıcı Firma bilgileri (Consignee)
‘Notify Party’ varış bilgisi verilmesi istenilen taraf bilgileri eğer farklı ise belirtilir aksi halde ‘ same as consignee ibaresi yazılır.
Yükleme Limanı
Boşaltma limanı veya alınacak yer
Yüklenen malların cinsi, markası, adet , miktar, kap, ölçüsü, brüt ağırlıkları ve diğer ürüne ait bilgiler
Navluna ilişkin şartlar
Telim şekli
Düzenlendiği yer ve tarih
Düzenlenen nusha sayısı
3.2.Havayolu Konşimentosu ( Airway Bill)
Hava yolu taşımalarında kullanılan taşıma belgesidir. Alıcı veya alıcı banka adına düzenlenebilir. Eğer banka adına düzenlenmiş ise gümrük işlemleri başlamadan önce hava konşimentosu’nun banka tarafından ciro edilmesi gerekir. Bu belge üzerinde yükleme tarihi, taşıyıcı şirket veya acentasının adı, kaşe ve imzası aynı zamanda uçuş numarası bulunur.
3.3.Demiryolu Hamule Senedi ( Railway Consigment Note/CIM)
Demiryollarında kullanılan taşıma belgesidir, demiryolları idaresince verilen bir makbuzdur.Malların mülkiyetini temsil etmezler (Kıymetli evrak nitelikleri yoktur, ciro da edilemezler). Varış limanında mallar alıcının taşıma acentasına kendi kimliğini ispat edilmesi halinde teslim edilir.
1970 yılında düzenlenen Uluslararası Taşımacılık Anlaşması kapsamında kısa adı CIM olarak uluslararası demiryolları taşımacılığı kuralları belirlenmiştir. Türkiye’de bu anlaşmaya dahildir.
3.4.Karayolu Taşıma Belgesi / CMR ( Road Waybill/ CMR consigment Note)
Uluslararası nitelikteki CMR şartlarını kabul eden ülkeler arasında kullanılan bir taşıma belgesidir ve taşımanın CMR hükümlerine göre yapıldığını gösterir. CMR sözleşmesi şartlarına göre uluslararası karayollarında yapılan taşımalarda yüklenen ürünlerde hasar, eksik veya kayıp olması durumunda mali ve hukuki yükümlülüklerden taşıyıcı acenta sorumludur, CMR şartları dahilinde sigorta ettirmiş sayılmaktadır.
CMR şartlarında taşımanın karayollarında yapılması şarttır ancak ürünlerin üzerine yüklendiği taşıttan ayrılmadan taşıt ile birlikte denizde, havada veya demiryolarında taşınmış olması CMR’ye tabi kılınmasını engellemez. 3 Nusha halinde düzenlenir. Sevk tarihi, yeri, Alıcı, yükleyici ve taşıyıcı bilgileri, malın tanımı, adet ve ağırlıkları gibi bilgiler yer alır.
3.5.Nakliyeci Makbuzu ( Forwarder’s Receipt)
Demiryolu ve çoğunlukla karayolu taşımacılığında kullanılan bir belgedir. Taşıma komisyoncuları tarafından belli bir ücret karşılığında malı taşıyan nakliye firmaları tarafından düzenlenen belgedir.
3.6.FIATA taşıma belgesi (FCR/ FCT/FBL)
Karayollarında yapılan taşımalarda, taşıma bir forwarder (Komisyoncu) aracılığı ile yapıldığında forwarder tarafından düzenlenen bir belgedir. FIATA belgeleri nakliyeci makbuzlarıdır. FIATA Uluslararası Taşıma Acenteleri Birlikleri Federasyonu’nın kısa adıdır. FIATA lisansı bu birliğe üye olan taşıma şirketlerine verilir.
3.7.Paket postası Makbuzu ( Parcel post receipt)
İthalatcıya posta ile gönderilecek malın bulunduğu kolinin ithalatçıya veya ithalatçı bankasına sevk edilmek üzere posta ofisine tesliminde alınan bir makbuzdur.
3.8.TIR Karnesi ( TIR Carnet)l
TIR Karnesi uluslararası kara taşımacılığını ve uluslararası ticaretin kolaylaştırılmasını sağlayan bir gümrük transit belgesidir.
Eşya, TIR Karnesi himayesinde hareket noktasındaki gümrük idaresinden, varış noktasındaki gümrük idaresine kadar bir prosedür altında taşınır ve bu prosedüre TIR Sözleşmesi kapsamında "TIR taşıması" denir.
Her bir TIR Karnesinin farklı bir referans numarası vardır. İhtiva ettiği sayfa sayısına göre 4, 6, 14 ve 20 yaprak olmak üzere çeşitlere ayrılmıştır. Karne sayfa sayıları, hareket, varış ve transit olarak geçilecek ülke ve/veya gümrük idaresi sayıları göz önüne alınarak, farklı basılmıştır. Bunun için, TIR karnesi açılırken, karneye işlem yapacak olan hareket, transit ve varış gümrük idareleri sayısı hesaba katılmalıdır. Örneğin 6 yapraklı bir TIR Karnesi 6 gümrük idaresi arasında kullanılabilir.
TIR Karnesi tek bir TIR taşıması için düzenlenir. Eşya hareket, transit ve varış gümrüklerine TIR Karnesi ile beraber sunulur. TIR Karnesi usulüne uygun olarak ilgili gümrük idaresine onaylatılır. Bu işlemden sonra TIR Karnesi kefil kuruluşa iletilmek üzere, TIR işlemlerinin yürütüldüğü Oda'ya iade edilir. (OAIB)
4.SIGORTA BELGELERI
4.1.Sigorta Sertifikası ( Insurance Certificate)
Bir firmanın birden fazla işlemi için düzenlenen ve malların sigortalılık şartlarını içeren belgedir. Sigorta yaptıran her yükleme tarihinde kesin sigortanın yapılması içinmalların özelliklerini , bedelini, yükleme tarihini sigorta şirketine bildirir ve sigorta şirketi bir sigorta belgesi haline dönüştürerek imzalar.
4.2.Sigorta Poliçesi ( Insurance Policy)
İşlem bazında düzenlenen ve eşyanın sigortalılık şartlarını içeren belgedir. Malları sigorta yaptıran ve sigortacı arasında belirli yerlerde ve belirli tarihler arasında sigorta yapılması için yapılan sözleşmedir. Tarafların hak ve sorumluklarını gösterir.
Bir sigorta poliçesinde;
Sigorta eden ve sigortanın unvanları ve adres bilgileri
Düzenlenme tarihi
Sigortalanan malın tanımı
Sigorta’nın başlangıç ve bitiş tarihi
Sigorta bedeli
Sigortanın kapsadığı riskler
Taşıma aracına ait bilgiler, kalkış ve varış yerleri
Sigorta prim tutarı ve ödeme bilgileri
Hasar halinde, gözetim yapılması durumunda başvurulacak acenta bilgileri
Hasar tazminatının nerde ve hangi para cinsinden ödeneceği,
Gibi bilgiler yer alır.
5.FINANSMAN BELGELERI
5.1.Poliçe ( Bill Of Exchange/ Darft)
Belirli bir paranın, belirli bir tarihte veya süre sonunda , kendisine veya bir üçüncü şahsa ödenmesi için alacaklarının borçluya çektiği yazılı , kayıtsız ve şartsız bir ödeme emridir.
Poliçede;
Keşideci (drawer); poliçeyi düzenleyen alacaklı
Muhatap (drawee); üzerine poliçe düzenlenen borçlu
Lehdar (beneficiary); poliçenin üzerinde belirtilen meblağın ödeneceği kişi,
5.2.Senet / Bono (Promissory Note)
Belirli bir paranın, belirli bir tarih ve süre sonunda ödenmesi için, borçlunun alacaklıya hitaben düzenlediği ödeme taahhüdü içeren kambiyo senedidir.
Bulunması gereken şekil şartları;
Kayıtsız şartsız ödeme emri içerir
Vadesi
Ödeme yeri
Tanzim yeri ve tarihi
Döviz cinsi tutarı
Kime veya kimin emrine ödeneceğinin belirtilmiş olması
Tanzim edenin imzası
Düzenlendiği dilde bono veya emre yazılı senet ifadesini taşıyor olması.
Comments